نوشته

روانشناسی کسب و کار چیست؟

قطعا گوش های ما به شنیدن واژه روانشناسی عادت کرده است اما آیا روانشناسی کسب و کار ها چطور؟! ما در این بلاگ قصد داریم موضوع روانشناسی کسب و کار که شاخه ای جدید و مفید از دانش روانشناسی است را باز کنیم. روانشناسی کسب و کار که به مطالعه محل کار در سازمان ها و شرکت های مختلف می پردازد و سعی می کند استعداد ها را پیدا کند و با انگیزه دادن، بازدهی فعالیت سازمان ها بالا برود. روانشناسی کسب و کار، آنقدر مهم و کاربردی است که در ادامه این بلاگ با آن به طور کلی آشنا خواهیم شد و متوجه می شویم که تا چه اندازه جامعه به متخصصین در بیزینس نیاز دارد همچنین به انواع کتاب های روانشناسی کسب و کار نیز خواهیم پرداخت و آن ها را معرفی می کنیم پس ما را با این بلاگ همراهی کنید.

روانشناسی چیست؟

روانشناسی دانش مطالعه رفتار و ذهن انسان است. مباحث و موضوعاتی مانند زبان بدن، مهارت های ارتباطی، مهارت اعتماد به نفس، مهارت های ابراز وجود و بسیاری از این موارد جزو چهارچوب اساسی و اصلی  مورد بحث در علم روانشناسی هستند.

روانشناس کیست؟

به طور کلی روانشناس شخصی است که فرآیند های ذهنی و رفتار انسانی را با مشاهده و تفسیر بررسی می ‌کند و چگونگی ارتباط افراد با یکدیگر و محیط را ثبت می ‌کند؛ در نظر داشته باشید که اصلی ترین و  مهم ترین وظیفه روانشناس در جامعه این است که دانش خود را بومی سازی کند و بر اساس فرهنگ، سنین و شرایط اجتماعی آن را بهینه کرده و در بین مردم رواج دهد.

تعریف روانشناسی کسب و کار

موضوعی که در بلاگ امروز قرار است به بررسی و  ثبت آن بپردازیم روانشناسی کسب و کار است. روانشناسی کسب و کار از موضوعات و مباحثی است که باید در هنگام تشکیل و راه اندازی و توسعه کسب و کار به آن توجه ویژه‌ ای داشته باشید تا بتوانید مشتریان وفادار تری را برای کسب و کارتان مهیا و به قول معروف دست و پا کنید.

البته در نظر داشته باشید که روانشناسی کسب و کار در بین کسب و کار های ایرانی کمی ناشناخته است و مردم از روانشناسی کسب و کار بسیار کم شنیده اند اما اگر بتوانید این مفهوم را به درستی درک کنید می ‌توانید یک برند لوکس برای کسب و کارتان دست پیدا کنید. روانشناسی کسب و کار یکی از موضوعاتی است که مسلما بار ها به آن برخورد کرده ‌اید اما به احتمال زیاد به سادگی از کنار آن عبور کرده اید و توجهی به آن نکرده ‌اید. اگر به فروشگاه ‌های زنجیره‌ ای رفته باشید به احتمال زیاد متوجه شده ‌اید که نحوه قیمت‌گذاری محصولات‌ تا حدی عجیب و غریب است مثلا همیشه رقم آخر قیمت محصولات‌‌ با ۹ به پایان می ‌رسد؛

برای مثال یک جعبه ماکارونی را به‌ جای ۵۰۰۰ تومان ۴۹۹۰ تومان به فروش می‌ رسانند. همین موضوع یکی از نمونه‌های روانشناسی کسب و کار است که البته باید متناسب با نوع کار و نوع مخاطب (پرسونای مخاطب) مشخص شود. یا مثلا زمانی که به وب سایت ‌های آموزشی مراجعه می‌ کنید معمولا از رنگ ‌های سبز و زرد استفاده شده است. دلیل این موضوع ایجاد حس آرامش و امنیت در مخاطبان است. برند های دیجی کالا، اسنپ، ایسمینار و بسیاری دیگر از شرکت‌ ها هماهنگی بسیار خوبی بین طرح رنگی لوگو و طرح رنگ کسب و کارشان ایجاد کرده‌ اند که این موضوع باعث به وجود آمدن حس خوب در مشتری و کاربر می‌ شود. رنگ قرمز بهترین گزینه برای به راه انداختن هیجان در دل مشتری است و همچنین رنگ سبز نیز بهترین رنگ برای جلب کردن اعتماد کاربران و مخاطبان است.

کاربرد روانشناسی در کسب و کار چیست؟

هر کسب و کاری برای کسب موفقیت در کمترین زمان ممکن و در جهت رسیدن به هدف، نیاز به متخصص با تجربه و کاربلد دارد که از نظر روحی اشخاص را بسنجد و ساپورت کند. فرد مناسب برای دستیابی به این هدف فقط روانشناس سازمانی است.

_ ایجاد انواع گوناگونی دارند ولی بسیاری از کاربران و مشتریان فقط به دنبال رفع نیاز های‌ خود نیستند و در بسیاری از مواقع می‌ خواهند تا یک تمایز هم داشته باشند برای مثال بسیاری از افرادی که لباس ‌های مارک را خریداری می‌ کنند به دنبال یک حس تمایز هستند. شما هم باید در محصولات‌ خود یک تمایز ایجاد کنید که فقط در محصولات‌ شما وجود داشته باشد. این تمایز باید در تمامی محصولات شما وجود داشته باشد و با گذشت زمان از بین نرود.

_ کاربران هنگامی تبدیل به مشتریان شما می ‌شوند که شما بتوانید اعتماد آن ‌ها جلب کنید. جلب اعتماد رکن مهم و اساسی جذب مشتری است. جلب اعتماد مشتریان در فضا و محیط های فیزیکی کار آسان ‌تری نسبت به فضای اینترنت است. البته اگر از نکات و اصول گفته شده در این مطلب استفاده کنید، می ‌توانید در فضا های مجازی نیز اعتماد مشتریان را جلب کنید. زمانی ‌که از اصول روانشناسی در کسب و کار استفاده کنید می ‌توانید اعتماد کاربران‌ خود را جلب و در مرحله بعدی آن‌ ها را به مشتری تبدیل کنید.

_ ارزیابی اهداف، استراتژی های کاری و آمادگی روحی کارمندان و کارفرما برای بهبود سازمان، طراحی برنامه های درمانی برای مطالعه مسائلی مثل تبعیض که تأثیر منفی روی روحیه کارمندان دارد.

_ تجزیه و تحلیل مسائل و چالش های درون شرکت برای مثال بروز اختلاف بین کارکنان، حقوق و جرایم کاری، ایمنی  محیط کار و تعارضات بین کارمندان و مدیران همراه با ارائه راهکار و روش های مناسب

_ جمع آوری و کسب اطلاعات درباره رفتار کارمندان و نگرش آن ها، نحوه مدیریت کارفرمایان با ابزار هایی مثل مصاحبه و نظر سنجی

_ سنجیدن عملکرد به منظور ارزیابی به صورت اصولی و فردی و گروهی، مدیریت انتظارات، آشنا شدن با سیستم های مدیریت عملکرد

_ ارزیابی کاندید های آینده شرکت و انتخاب اشخاص و افرادی که برای اهداف و مأموریت های شرکت ساخته شدند و دارای توانمندی های لازم برای کار در سازمان و شرکت هستند.

استراتژی های روانشناسی در کسب و کار های مختلف

در نظر داشته باشید که اگر واقع بین باشیم، آنقدر روانشناسی کسب و کار ها گسترده و دایره بزرگی دارد که صحبت راجع به این موضوع ممکن است گیج کننده باشد اما در این قسمت از بلاگ سعی داریم نکات و انواع استراتژی های مختلف در کسب و کار ها را ذکر کنیم تا بتوانید به خوبی و در جای مناسب از آن ها استفاده کنید.

_ قیمت گذاری

قیمت‌گذاری یکی از اصلی ترین و مهم ‌ترین موضوعات روانشناسی کسب و کار است که باید توجه فراوان و زیادی به آن داشته باشید. در نظر داشته باشید که سیاست ‌های قیمت‌گذاری یک محصول یا خدمت باید با رقبای شما مقایسه شود و بهترین قیمت برای محصول یا خدمت انتخاب شود. سیاست‌ های قیمت‌گذاری می‌تواند نقش بسیار مخصوصی در رشد و پیشرفت کسب و کار شما داشته باشد و البته بی‌ توجهی به آن می ‌تواند مشکلات بسیار فراوانی برای کسب و کار شما به‌ وجود بیاورد.

_ رنگ شناسی در کسب و کار

همان ‌طور که در بخش های قبل هم این موضوع را بررسی کردیم، رنگ‌ شناسی و استفاده درست و اصولی از رنگ ‌ها می ‌تواند نقش بسیار مخصوصی در رشد و موفقیت روانشناسی کسب و کار شما داشته باشد. زمانی ‌که می ‌خواهید یک برند موفق را پایه‌ گذاری کنید بهتر است از یک متخصص کمک بگیرید تا بتوانید بهترین رنگ را برای کسب و کار انتخاب کنید. کسب و کار شما باید در جای جای بخش‌ های کسب و کارتان دیده شود تا به بالاترین بازدهی برسد؛ از دفتر کار شما تا  بسته بندی محصول و همچنین وب سایت شما باید تم رنگی مخصوص شما را داشته باشند. چنین منسجم بودن در دید کابران و مشتریان یک نقطه بسیار مثبت به شمار می رود.

_تم فروشگاه یا وب سایت

تم فروشگاه، وب سایت، محصول و نحوه بسته ‌بندی محصولات شما باید دارای یک تم و رنگ و لعاب خاص و منحصر به فرد باشد تا کاربران و مشتریان به بیشترین حس تمایز برسند؛ برای مثال اکوسیستم محصولات اپل، فروشگاه‌ های آن و بسته ‌بندی محصولاتش را به ‌یاد بیاورید. به طور کلی تمامی آن ‌ها داری یک طراحی خاص و منحصر به فرد هستند. در نظر داشته باشید که محصولات اپل همگی دارای یک طراحی خاص هستند که اگر آن‌ ها را به هر شخصی نشان دهید، متوجه می ‌شود که این محصول ساخته شرکت اپل است. در حال حاضر می خواهیم یک نمومه داخلی از این اکوسیستم را بررسی کنیم؛ فروشگاه کیف و کفش ویزلند که تمامی محصولاتش هماهنگی خاص و بی ‌نظیری با یکدیگر دارند برای مثال مخاطبانی که به این فروشگاه سر می‌ زنند بعد از مدتی که کیف یا کفش را خرید کردند به دنبال ست کردن آن با دیگر محصولات این برند می ‌افتند و چنین استراتژی بسیار شگفت انگیز است.

_خدمات و محصولاتی با ویژگی ‌های متفاوت

محصولات و خدمات شما باید دارای ویژگی و خصوصیت ‌های متمایزی باشند. این موضوع باعث می‌ شود تا خود محصولات، تبلیغی برای کسب و کار شما باشد. تبلیغات دهان به دهان یکی از مراحل بازاریابی است که می‌ تواند باعث پیشرفت و رشد بسیار سریع شما شود. محصولات و خدمات شما هنگامی می ‌توانند در بازار های محلی و جهانی به مقام خوبی برسند که دارای ویژگی ‌های مثبتی باشند برای مثال شرکت و برند نوکیا به کیفیت بالای محصولاتش معروف بود و حتی زمانی که این شرکت در بازار های جهانی موفق به ساخت تلفن همراه با سیستم عامل ویندوز نبود، باز هم عده‌ای از کاربران تلفن‌ های همراه نوکیا را برای کیفیت ساخت بالای آن خریداری می‌ کردند. شاید هنوز در خانه‌ های ما تلفن های همراه نوکیا وجود داشته باشند و حتی آن ها نیز کار کنند.

یک روانشناس کسب و کار باید دارای چه مهارت هایی باشد؟

روانشناسی کسب و کار حرفه ای است که سعی در فراهم کردن یک محیط شاد، آرام و سازنده دارد تا کارمندان و کارفرما از توانایی های خود به درتی و خوبی استفاده کنند و سازمان را به اهداف خود هدایت و نزدیک کنند. در نظر داشته باشید که اگر قصد دارید به عنوان روانشناس سازمانی در جایی استخدام شوید باید از مهارت های زیر برخوردار باشید:

_ مهارت های آنالیز و تحلیل افراد؛ باید در کنکاش و کلنجار رفتن و در نهایت بررسی انسان ها قوی باشید و بتوانید به خوبی آن ها را به حرف زدن درباره مسائلی وادارید که توان گفتنش را ندارند.

_ باید تفکر انتقادی داشته باشید؛ یک روانشناس عاقلانه تصمیم می گیرد و به هیچ وجه بیهوده و بی اساس حرف اشخاص را باور نمی کند.

_ یکی از نکات بسیار ضروری و مهم در روانشناسی بیزینس، صبوری است؛ درست است که روانشناس بالینی نیستید و با درمان اختلالات هیجانی و افسردگی سر و کار ندارید اما بالاخره کار شما با روان اقتصادی اشخاص مخصوصا کارفرما است. پس با حوصله به حرف ها و خواسته های آن ها گوش دهید تا دریابید برای این کار مناسب هستند یا خیر.

تحصیل در رشته روانشناسی سازمانی

در نظر داشته باشید که اگر به کار روان شناختی در محیط های اداری و سازمانی علاقه دارید می توانید ابتدا با ورود به دانشگاه دوره عمومی روانشناسی را سپری کنید و مدرک لیسانس بگیرید سپس برای کنکور مقطع کارشناسی ارشد در گرایش روانشناسی صنعتی و سازمانی شرکت کنید. اگر قصد ادامه تحصیل در مقطع بالاتر آموزش عالی یعنی مقطع دکترا دارید می توانید در سایر گرایشات رشته روانشناسی شرکت کنید. در حاضر دانشگاه های اصفهان، شهید بهشتی تهران و شهید چمران اهواز در مقطع ارشد روانشناسی در بیزنس دانشجو می پذیرند.

استخدام روانشناسان کسب و کار

بازار کار رشته روانشناسی کسب و کار به دو بخش مختلف تقسیم می شود که:

_ منابع انسانی

به طور کلی منابع انسانی شامل ارائه مشاوره و انگیزه بخشی به تیم های سازمانی برای توسعه دادن به پروژه ها، استعدادیابی و استخدام پرسنل و آموزش است.

_ بازاریابی

در نظر داشته باشید که بازاریابی شامل تحقیقات بازار، بررسی سفر مشتری، بازاریابی استراتژیک، تبلیغات و تحلیل مصرف کنندگان است.  روانشناسان سازمانی در شرکت های بزرگ فرصت های شغلی بسیاری در اختیار دارند؛ چراکه هرچه شرکت گسترده تر و بزرگ تر باشد پروژه ها پیچیده تر و به نسبت، مسئولیت های بیشتری در بردارد و از طرفی تعداد کادر پرسنل آن قطعا بیشتر است. پس مدیریت این شرکت و سازمان ها حساس بوده و به کاردان با تجربه و کاربلد احتیاج دارد که با پشتیبانی مداوم و ارائه برنامه های مشاوره، شرکت را از تنش و درگیری دور کند و به سمت هدف سوق دهد. پروژه های بین المللی سازی و همکاری های میان فرهنگی جزو بهترین زمینه و حوزه ها هستند که روانشناس کسب و کار می تواند در آن ها مشغول شود.

کتاب های روانشناسی کسب و کار

کتاب های روانشناسی کسب و کار یکی از بهترین منابعی هستند که می توانید با تهیه و مطالعه آن ها اطلاعات خوبی در این زمینه به دست آورید؛ این کتاب ها عبارت اند از:

• _ کتاب جنبه های مثبت روانشناسی و سلامت شغلی از ماریت کریستنسن و همکاران
• _ روانشناسی صنعتی سازمانی در هزاره سوم از دنی شولتز
• _ اصول روانشناسی کار از مسعود فاضلی راد

در نتیجه

در حال حاضر به طور کامل با روانشناسی در بیزینس آشنا شدیم همچنین کاربرد های روانشناسی در کسب و کار و بیزینس ها را شناختیم. با داشتن علاقه و تهیه کتاب های گسترده می توانید در این مسیر قدم بگذارید. امیدواریم این بلاگ نیز مفید واقع شده باشد.

موفق و پر سود باشید.